Kara Sevda Nasıl Anlaşılır? Tedavisi Nedir?
Kara sevda tedavi edilmeli, ama nasıl?
Kara sevda beynin fonksiyonlarına önemli derecede değişikliklere neden olmakta, ayrıca bireylerin yaşamlarında psikolojik açıdan büyük ölçüde etkide bulunuyor.
Hayatımıza farklı şekillerde giren aşk, sevda, hoşlanma, beğeni, kara sevda ve sevda gibi duygusal yönelimler şiddetine göre değişiklik göstermektedir. Aşk duygusuyla karıştırılan ve oldukça depresif duyguları da beraberinde getiren kara sevda, bireylerin kişilik özellerine göre farklılık gösteriyor. Beyin fonksiyonlarında büyük derecede etkili olan kara sevda, kişilerin psikolojisinde de değişikliklere neden oluyor. REEM Nöropsikiyatri Merkezinde Nöroloji Uzmanı olarak görev alan Dr. Mehmet Yavuz bu konu hakkında görüşlerini sizlerle paylaşıyor.
Kara sevda ve aşk duyguları arasındaki farklılıklar
Aşk hissinin bir tek insanlara karşı değil doğa ve herhangi bir nesneye karşı da olabileceğini söyleyebiliriz. Bir insan aşk yaşarken çevresindekilerle ilişkisinde bir sıkıntı yaşanmaz ve sosyal hayatı da normal seyrinde devam eder. İş hayatında da bu şekilde bir sıkıntıya sebep vermez. Bu hisler bireyin kendisiyle ve çevresiyle ilgili değerlendirmelerini etkilemez. Kara sevdaya tutulan birey ise kontrolünü kaybedebilir. Sosyal hayatına karşı set çeker ve sadece sevdasına odaklı yaşar. Kara sevda sahibi birey duygularında çıkmazlara da düşebilir.
Kara sevdaya tutulan bireylerde prefrontal korteks ve amigdala bozulur
Beynimizde yer alıp psikolojik hayatımızda etki gösteren sol prefrontal korteks fonksiyonları kara sevdaya tutulan bireylerde aksaklık gösterir. Ayrıca kara sevda sahibi bireylerde korku duygusuna yön veren amigdalanın çalışmasında da bozukluklara neden olmaktadır. Bireyde korkusuzluğa neden olabilir. Bozulmalara uğrayan bu fonksiyonlar sonucu birey normal davranışların dışına çıkabilir. Bu uğurda birey servetinden ve kariyerinden dahi vazgeçebilir.
Kara sevdada görülen hormonal aktiviteler hakkında bilgi
Kara sevda görülen bireylerde hormonal mekanizmalar ve nöronal aktiviteler meydana gelmektedir. Aşk ve sevda yaşarken Serotonin hormonu, Dopamin hormanı, Oksitosin hormanı, Noradrenalin hormonu, Feniletilamin hormanı, Vazopressin hormonu aktiviteleri duygusal ve bedensel olarak birçok değişikliğe neden olmaktadır. Dopamin hormonu tutku ve saplantıyı harekete geçirirken insana coşku duygusu da verir. Dopaminin salgılanması akıl sınırlarını aşabilir ve bireyin delirmesine de neden olabilir. Serotonin hormonu mutluluk duygusuyla ilgilenir ve kara sevda yaşayan bir bireyde mutluluk duygusu normale göre daha da azalır. Böyle bir durumda da birey depresyona girebilir. Oksitosin hormonu da şefkat ve hoşgörü hislerini yönetir. Karşısındaki bireye güvenen ve çabuk inanan birisi olmanızı sağlar. Noradrenalin hormonu ise heyecanlanma, terleme, utanma, kalpte hızlanma gibi etkiler yaratırken kişinin iştahını kesip zayıflamasına neden olur. Feniletilamin hormonu enerji verir. Vazopressin hormonu da şefkat duygusunu hissettirir ve su atılmasında da görev alır.
Kara sevdanın yansıttığı MRI bulgularına bakalım
Yapılan araştırmalar sonucunda kadınlar ve erkekler de görülen MRI sonuçlarına göre, erkek bireylerde kara sevda olduğu zaman beynin bir bölgesi, kadınlarda kara sevda gözlendiği zaman beyninin üç bölgesinde ise oldukça yoğun aktivitelerin göze çarptığı görülmektedir. Bu sonuçlara göre kadınlarda psikolojik ve duygusal açıdan daha yoğun bulgular yer almaktadır. PET scan ve MRI yardımıyla yapılan çalışmalarda kara sevdada görülen bulgular, 100 kere ellerini yıkayarak takıntılı davranışlar sergileyen OKB hastaları gibi benzer şekilde davranışlar sergileyebilmektedirler. Bunlara göre kara sevda ve aşk hakkında psikolojik olarak takıntılı bir hastalık denebilir.
Hormon seviyelerinde görülen değişimler, aşk ve kara sevdaya olan yatkınlıkları etkiliyor
Hayranlık uyandıran manzaralar, görüntüler gibi bireylerde beğeni duygusu oluşturan durumlar dışında travma oluşturan zamanlarda da Dopamin, Oksitosin, Noradrenalin hormonları seviyelerinde olağan dışı görülen yükselmelerin sonucunda bireylerde daha çabuk aşık olma ve kara sevdaya yakalanma durumu görülmektedir. Bu horonların sonucunda eşinden ayrılan ya da travma yaşayan kişilerin aşık olma durumu ilk zamanlarda daha kritik bir şekilde gerçekleşmektedir. Kalbimizin hızlı hızlı çarpması âşık olduğumuzu göstermektedir. Bu olayda Noradrenalin hormonunun işlevi oldukça büyüktür.
Kara sevda duygusunun tedavisi nasıl yapılabilir?
Kara sevda duygusuna karşı yapılabilecek olan tedavi yöntemi, oldukça profesyonel bir yaklaşımı beraberinde getirir. Kara sevda tedavisinde davranışçı bilişsel terapileri kullanarak fayda sağlanabilir. Bireyin bünyede bulunan Serotonin hormonunun eksikliğinin doğuracağı etkilere karşı antidepresanlarla sonuç bulunabilir. Bunun dışında Noradrenalin hormonunun aktivitesini azaltıcı ilaçlar kullanılarak fayda sağlanıp sağlanmadığının kontrolü yapılabilir. Bir başka tedavi yöntemi olarak karşımıza çıkan TMS tedavisi, beyindeki Prefrontal korteksini ve sosyal hafızayı resetlemektedir. Sadece tek başına uygulanabilecek olan bu tedavi aynı zamanda ilaç ya da terapi yöntemiyle de birlikte uygulanabilir.
