Çocuğa Ceza ve Ödül Verirken Nelere Dikkat Edilmeli?

Çocuğa ceza ve ödül nasıl verilmelidir?

Ceza, çocukları disipline etme konusunda doğru zamanda ve doğru miktarda uygulandığında etkili sonuç vermekte. Eğer çocuklara fazlaca ceza verirseniz ve çocuklar buna alışırlarsa başarmaktan endişelendikleri olaylardan hemen pes ederler. Bu yüzden davranış problemlerini gidermek için hazırlanan program aynı şekilde iyi ödüller de içermelidir. Bir başka türden bakıldığında ise refleks kontrolü olan çocuklar için fazla ödül de zarar verebilir.

Ergen ve Çocuk Psikiyatrisi Uzmanı Doktor Koray Karabekiroğlu‘nun, lazım geldiğinde çocuğuna ceza vermek isteyen anne babalara tavsiyeleri şöyle:

Çocuğa ceza vermeniz gerektiğinde kendi hareketlerinizi gözlemleyin. Çocuğun yanlış davranışı karşısında sizin geçirdiğiniz duygusal değişim son derece önemlidir. Sınırından fazla tepki göstermeniz çocuğu ürkütüp daha kötü duruma sokabilirsiniz her şeyi. Bu durumda olabildiğine kontrollü ve kendinizden emin davranmanız gerekmektedir.

Anahtar kelime “stratejik”: Verdiğiniz cezalar sizin kontrolünüz altında gerçekleşsin. Öncelikle tasarladığınız ödev sisteminin tutarlılığından emin olun. Ceza sisteminden önce ödül sisteminin iyice yerine oturduğuna emin olun.

Yüzde yirmi beşlik oran yakalamaya uğraşın: Verdiğiniz cezaların dört katı kadar çocuğunuzu ödüllendirin. Bunu yapmanız çocuğunuzda görmek istemeyeceğiniz yaklaşımları engeller.

Lafı fazla dolandırmayın: Kısa ve net cümleler kurarak ceza verin ve kararlı bir davranış sergileyin. Verdiğiniz ceza adına bir açıklamanız da olsun.

İlk önce onu düzeltmekten başlayın: Ceza biçimi olarak illa ki ağır kurallar değil ufak ve yerinde düzeltmeler daha etkili olabilir. Çocuğa ne yapmasını istediğinizi söyleyerek onu düzeltin. “Şimdi çalışmaya başlamalısın” gibi. Yapmaması gerekeni değil yapması gerekeni söyleyin. “hayallere dalıp ders çalışmayı aksatmamalısın” gibi.

Söylediğiniz davranışı derhal düzeltmesini isteyin: Bu belki her zaman mümkün olmayabilir ama çocuğunuzun yanlış davranışınızı gördüğünüzde derhal düzeltmesini isteyin.

Özel olayları özellikle belirtin: Çocuğunuzun düzeltmesini istediğiniz davranışı özellikle belirtin. “ödevini dikkatlice yapmalısın” gibi. Bulanık söylemlerden uzak kalın. “olmuyor böyle” gibi.

Kısa ve net cümleler ile düzeltin: Ne kadar sade o kadar kolay anlaşılır.

Katı ve asabi değil net olun: Neyi sorun ettiğiniz açık ve net bir şekilde söyleyin. Sorulardan alabildiğine kaçın! “Ödevini bitirmeye ne dersin?” demek yerine “Ödevini yapmalısın” demelisiniz.

Ödülleri geri alabilirsiniz: Düzgün çalışması veya uslu durması halinde kazandığı puan veya ödülleri kardeşine vurarak vs. kaybedebilir. Dörtte bir oranını unutmamak gerekmektedir.

Kontrol etme: Çoğunlukla etkili olur. (çocuğu kimsenin gözetmediği bir yerde duvara dönük bir şekilde oturtun.) Lakin söz konusu ödevler olduğunda çok fazla işe yaramayabilir. Çünkü bu durum ona ceza değil onu ödevden kurtaran bir ödül olur.